Problemy z zatokami - przyczyny, diagnoza, leczenie

20 października 2023

Choroby zatok mogą mieć znaczący wpływ na nasz organizm. Nawracające infekcje mogą prowadzić do utraty smaku i węchu, bólów głowy, zmęczenia i problemów z oddychaniem przez nos. Przewlekłe zapalenie zatok może mieć wpływ na jakość naszego życia do tego stopnia, że będzie utrudniać wykonywanie nawet codziennych czynności. Jak temu zaradzić?

 

Co to są zatoki?

Zacznijmy od odpowiedzi na pytanie, co to są zatoki. Zatoki, znane również jako zatoki przynosowe lub zatoki nosowe, to powietrzne przestrzenie w czaszce człowieka, które komunikują się z jamą nosową i pełnią ważną rolę w naszym organizmie. Zatoki pomagają ogrzewać i nawilżać wdychane powietrze zanim dotrze ono do płuc, wspomagając utrzymanie odpowiedniej temperatury i wilgotności w górnych drogach oddechowych. Zatoki chronią nasze oczy i mózg przed urazami stanowiąc barierę przed uderzeniami. Zatoki mogą również wpływać na rezonans dźwięku, a co za tym idzie na barwę naszego głosu i to w jaki sposób mówimy.

Każdy z nas posiada cztery pary zatok przynosowych. Są to zatoki czołowe, sitowe, klinowe oraz zatoki szczękowe.

Niestety zatoki przynosowe są mocno narażone na infekcje, które mogą prowadzić do stanu zapalnego. Infekcje zatok mogą powodować ból głowy, zatkanie nosa, pojawienie się wydzieliny z nosa i inne nieprzyjemne objawy. W przypadku przewlekłych lub powtarzających się infekcji zatok konieczna może okazać się konsultacja z lekarzem laryngologiem, który podejmie odpowiednie działania, aby poznać przyczyny dolegliwości i im zaradzić.

 

Przyczyny częstych infekcji zatok

Częste infekcje zatok mogą mieć różne przyczyny. Oto kilka czynników, które mogą mieć wpływ na to jak często będziemy na nie narażeni:

• Zakażenia wirusowe. Wirusy powodujące przeziębienie lub grypę, mogą prowadzić do stanu zapalnego błony śluzowej nosa i zatok, a to zwiększa podatność na infekcje bakteryjne zatok.
• Alergie. Osoby cierpiące na alergie, zwłaszcza te sezonowe, mogą być bardziej podatne na przewlekłe zapalenie zatok. Kontakt z alergenami może powodować obrzęk błony śluzowej nosa i zatok oraz zmniejszenie odpływu śluzu, co sprzyja infekcjom.
• Anatomia nosa i zatok. Anomalie strukturalne nosa i zatok mogą prowadzić do zaburzeń przewodnictwa śluzu i utrudniać drenaż, co automatycznie zwiększa ryzyko infekcji.
• Czynniki środowiskowe. Wystawienie na różne czynniki zewnętrzne, takie jak dym papierosowy, zanieczyszczenie powietrza czy ekspozycja na szkodliwe substancje chemiczne, może osłabić układ odpornościowy i zwiększyć ryzyko infekcji zatok.
• Częste infekcje gardła i krtani. Infekcje gardła i krtani mogą rozprzestrzeniać się na zatoki, co może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego.
• Obniżona odporność organizmu. Osoby z osłabionym układem odpornościowym, na przykład z powodu przewlekłych chorób czy też przyjmowania leków immunosupresyjnych, mogą być bardziej podatne na różnego rodzaju infekcje, w tym również zatok.
• Nadużywanie niektórych leków. Nadużywanie leków śluzotwórczych może doprowadzić do nadmiernego obrzęku błony śluzowej nosa, co może zwiększyć ryzyko infekcji.

Jeśli masz tendencję do częstych infekcji zatok, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem laryngologiem, który pomoże ustalić przyczynę problemu i zaleci odpowiednie działania. Mogą one obejmować leczenie farmakologiczne, ale również zalecenia co do modyfikacji stylu życia. W trudnych przypadkach lekarz może również stwierdzić, że istnieją wskazania do wykonania zabiegu chirurgicznego poprawiającego drenaż zatok.

 

Jak zdiagnozować infekcję zatok?

Aby właściwie zdiagnozować problemy z zatokami niezbędne może się okazać podjęcie różnych działań. Przede wszystki warto udać się na konsultację lekarską. Specjalista zacznie od oceny objawów, do których należeć mogą ból głowy, ból twarzy, kaszel, zatkany nos, gorączka. Podczas wywiadu z pacjentem lekarz zbierze informacje nie tylko o objawach, ale również o ich czasie trwania, częstotliwości występowania i ewentualnych czynnikach ryzyka, takich jak alergie czy zaburzenia strukturalne nosa i zatok.

Lekarz przeprowadzi też badanie fizykalne, w trakcie którego będzie mógł ocenić błonę śluzową nosa i gardła oraz sprawdzić obecność obrzęku, zaczerwienienia i innych oznak infekcji.

Jeśli objawy infekcji zatok są przewlekłe lub nawracające, lekarz może skierować na dalsze badania, takie jak badania alergiczne lub testy immunologiczne, badania krwi, a także badania obrazowe, aby ocenić przyczynę nawracających infekcji. Badania obrazowe, które można wykonać w pracowniach Diagdent, takie jak zdjęcia rentgenowskie zatok lub tomografia zatok, dostarczają szczegółowych obrazów struktur anatomicznych, dzięki czemu mogą pomóc w potwierdzeniu diagnozy i określeniu stopnia zaawansowania infekcji.

Po ocenie objawów i po przeprowadzeniu analizy wyników badań lekarz będzie w stanie określić jaki jest aktualny stan zatok i zlecić pacjentowi odpowiednie leczenie. Może ono obejmować kurację antybiotykami w przypadku infekcji bakteryjnej, leczenie objawowe, a w niektórych przypadkach nawet właściwe procedury chirurgiczne w celu poprawy drenażu zatok. Ważne jest, aby wizyty u specjalisty nie odkładać na później, ponieważ sprawne wdrożenie odpowiedniego leczenia może przyspieszyć powrót do zdrowia.

 

Infekcje ucha środkowego

Zatoki i ucho środkowe są ze sobą powiązane. Zrozumienie tej zależności jest bardzo ważne, ponieważ infekcje zatok mogą wpłynąć na ucho środkowe i odwrotnie. Jak wygląda to powiązanie? Przewód nosowo-gardłowy (znany także jako przewód Eustachiusza) jest strukturą, która łączy jamę nosową z uchem środkowym. Trąbka słuchowa to krótka część przewodu nosowo-gardłowego, która jest bezpośrednio związana z uchem środkowym. Ta struktura pełni ważną rolę w regulacji ciśnienia powietrza w uchu środkowym, co jest kluczowe dla prawidłowej funkcji słuchu.

Przewód nosowo-gardłowy i trąbka słuchowa umożliwiają wentylację ucha środkowego, co oznacza, że ​​powietrze może swobodnie przepływać między jamą nosową a uchem środkowym. To zapewnia, że ciśnienie w uchu środkowym jest zbliżone do ciśnienia atmosferycznego, co jest niezbędne dla prawidłowego słuchu.

Infekcje zatok mogą wpłynąć na trąbkę słuchową, powodując jej obrzęk lub blokowanie. To z kolei może prowadzić do utrudnionej wentylacji ucha środkowego i wpłynąć na słuch, powodując uczucie zatkanego ucha.

W niektórych przypadkach śluz lub wydzieliny z zatok mogą cofać się przez trąbkę słuchową do ucha środkowego, co może prowadzić do jego infekcji.

Dlatego przy infekcjach zatok lub problemach z trąbką słuchową istnieje ryzyko wpływu na funkcję ucha środkowego i słuch. W przypadku dolegliwości ucha, zwłaszcza jeśli występują jednocześnie z objawami infekcji zatok, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem laryngologiem. Specjalista oceni cały układ nosowo-gardłowo-uszny i jeśli uzna to za konieczne zleci odpowiednie badania, na przykład tomografię ucha środkowego, którą można wykonać w naszych pracowniach.

 

Jak leczyć infekcję zatok i przewlekłe zapalenie zatok?

Leczenie infekcji zatok zazwyczaj opiera się na łagodzeniu objawów i eliminowaniu przyczyn. Zalecone przez lekarza leczenie objawowe może polegać na przyjmowaniu leków dostępnych bez recepty, takich jak przeciwbólowe (np. paracetamol) i leki przeciwzapalne (np. ibuprofen), aby złagodzić ból głowy, ból twarzy i inne objawy. Nawilżanie błony śluzowej nosa solą fizjologiczną lub solanką może z kolei pomóc w usuwaniu zalegających wydzielin i zmniejszeniu obrzęku błony śluzowej.

W przypadku infekcji zatok spowodowanych alergiami, w celu zmniejszenia objawów korzystne może okazać się zastosowanie leków przeciwhistaminowych.

Jeśli infekcja zatok jest bakteryjna lub towarzyszą jej poważne objawy, lekarz może przepisać antybiotyki. Warto jednak podkreślić, że nie zawsze konieczne jest stosowanie antybiotyków, a ich wybór powinien być dokładnie rozważany przez lekarza.

W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy infekcja jest uporczywa lub powikłana, może być konieczne wykonanie procedur medycznych, takich jak punkcja zatoki, aby usunąć gromadzący się w niej materiał.

Leczenie przewlekłego zapalenia zatok jest bardziej kompleksowe i może wymagać dłuższego okresu terapii. Oto niektóre metody, które wówczas mogą być stosowane:

• Leki przeciwhistaminowe i kortykosteroidy. Leki te mogą być stosowane w celu złagodzenia objawów i zmniejszenia obrzęku błony śluzowej nosa i zatok.
• Leki przeciwbakteryjne. Jeśli przewlekłe zapalenie zatok jest spowodowane infekcją bakteryjną, wówczas lekarz może przepisać antybiotyki. Terapia antybiotykowa może być długotrwała, a w jej trakcie należy stosować się ściśle do zaleceń lekarza.
• Terapie immunologiczne. W niektórych przypadkach, szczególnie gdy przyczyną jest zaburzenie układu immunologicznego, lekarz może zalecić terapie immunomodulacyjne.
• Zmiana stylu życia. Unikanie alergenów, regularne oczyszczanie nosa solą fizjologiczną, nawilżanie powietrza w pomieszczeniach i rezygnacja z palenia papierosów pomogą w kontrolowaniu objawów.
• Procedury chirurgiczne. W niektórych przypadkach przewlekłego zapalenia zatok, szczególnie gdy problemem jest ich anatomia, może być konieczne wykonanie zabiegu chirurgicznego, takiego jak septoplastyka, turbinoplastyka lub chirurgia zatok przynosowych.

W leczeniu infekcji zatok, zarówno ostrej, jak i przewlekłej, ważne jest, aby działać pod nadzorem lekarza. Każdy przypadek jest inny, a nieprawidłowo leczona infekcja zatok może prowadzić do powikłań. Dlatego ocenę schorzenia należy zostawić lekarzowi, który będzie w stanie prawidłowo dostosować leczenie do indywidualnych potrzeb pacjenta.